Türk siyaset adamı ve tarihçisidir. 1879 yılında Simsar’da doğmuştur. İstanbul’da Harbiye mektebine girdi, kurmay sınıfına ayrıldı. Bu sırada tutuklanarak Yıldız sarayında sorgusu yapıldı ve Taşkışla Divanı Harbinde askerlikten çıkarılarak müebbet kalebentliğe mahkûm edildi. Fizan’a gönderilmek üzere Trablusgarp’ta beklediği sırada, burada kalmasına ve rütbesinin geri verilmesine karar çıktı. Bir süre sonra Paris’e kaçtı (1899) ve Siyasî ilimler okuluna girdi.
Rus-Japon harbinde (1905) Rusya’nın yenilgisi ve Meşrutiyetin ilânı üzerine büyük ümitlerle Türkçülük fikirlerini yaymak üzere Rusya’ya gitti. Kazan’da Medrese-i Muhammediye’de tarih, coğrafya ve Türk edebiyatı dersleri verdi. Yayımladığı bir yazıdan dolayı takibata uğrayınca, İstanbul’a geldi. Türk kültürü ile meşgul olmak üzere Ahmed Midhat, Bursalı Tahir, Necip Asım gibi Türkçülerle Türk derneğini kurdu. 1911’de Türk Yurdu Cemiyeti’nin ve mecmuasının kurucuları arasına girdi. Sonra Türk ocağında faaliyete başladı. 1917’de Rusya’nın Birinci Dünya savaşından çekilmesi üzerine, Türk esirlerinin mübadelesi için Kızılay delegesi olarak tekrar Rusya’ya gitti.
İstiklâl savaşında Anadolu’ya geçerek Millî Mücadeleye katıldı. Cumhuriyetin ilânından sonra kendisini Türk kültür ve tarihinin tetkikine verdi, kurulduğu günden itibaren Türk Tarihi Tetkik cemiyetinde millî tarihimizin aydınlatılmasına çalıştı. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Edebiyat fakültesi ve Ankara Hukuk fakültesi öğretim üyeliğinde bulundu. Kars milletvekili ve Türk Tarih kurumu başkanı oldu. İlk yazısı, harbiye öğrencisiyken, tarihçi Kazanlı Şahabeddin Mercanî’yi tanıtmak için yazılmış bir makale halinde 1897’de Mutasavver Malûmat gazetesinde neşredilmişti. Paris’te bulunduğu sırada Türkçe Şûra-yı Ümmet ve Fransızca Meşveret gazetelerinde Türk milliyetçiliğini yaymak için birçok makale yazdı. Bu yazıları, 1913’te Eski Şûra-yı Ummer’de Çıkan Makalelerim adı ile yayımladı. İlk ilmî eseri, Paris’te Siyasî ilimler okulunu bitirirken hazırladığı Osmanlı Saltanatı Müesseselerinin Tarihine Ait Bir Tecrübe adındaki Fransızca araştırmasıdır. Bunlardan başka Kahire, Kazan ve İstanbul’da neşredilen «Türk, Kazan Muhbiri, Bilgi, Türk Yurdu, Altın Armağan» adlı gazete ve dergilerde çeşitli makaleler yazdı. Yusuf Akçura 1935 yılında İstanbul’da vefat etmiştir. Kitap haline getirilerek yayımlanmış eserleri şunlardır: Üç Tarz-ı Siyaset (Kahire 1912), Ulûm ve Tarih (ilimler ve Tarih) [Kazan 1906], Mevkufiyet Hatıraları (Kazan ve İstanbul 1914), Uç Haziran Vak’a-i Müessifesi (Orenburg 1907), Rusya’daki Türk-Tatar Müslümanların Şimdiki Vaziyeti ve Emelleri (İstanbul 1914), Türk Yıllığı (İstanbul 1928), Sark Meselesine ait Tarihî Notlar (İstanbul 1920), Osmanlı İmparatorluğunun Dağılma Devri (İstanbul 1940), Muasir Avrupa’da Siyasî ve içtimai Fikirler ve Fikir Cereyanları (1923), Ta kendim-yahut Defter-i Amalim (İstanbul 1944).
Yorum Ekle